Wat is ESG-reporting en moet je er als startup of scaleup van wakker liggen?
Bedrijven worden steeds meer verwacht in kaart te brengen welke impact ze maken en hoe duurzaam ze gerund worden. Termen als ESG en CSRD steken de kop op. Als founder van een startup of scaleup vraag je je misschien af: moet ik bezig zijn met sustainability reporting? En hoe zit dat net in elkaar? We leggen het graag uit met hulp van onze partner SBB.
Voor we bekijken hoe en wat je net kan doen als groeibedrijf op vlak van sustainability reporting, duiken we best even de definities van ESG en CSRD:
Wat is ESG?
ESG staat voor ‘environmental’, ‘social’, en ‘governance’: de drie belangrijke pijlers van duurzaamheid:
- Environmental (Milieu): Hier gaat het om de impact van je bedrijf op het milieu. Doe je bijvoorbeeld inspanningen om luchtkwaliteit te verbeteren, minder CO2 uit te stoten of effectiever je afval te beheren, dan valt dat onder deze pijler.
- Social (Sociaal): Dit omvat alle aspecten die te maken hebben met de impact van je bedrijf op mensen, zowel binnen als buiten de organisatie. Denk aan goede arbeidsomstandigheden, diversiteit op de werkvloer en de veiligheid van je werknemers. Ook kan je bedrijf en een positieve impact hebben op de gemeenschap, bijvoorbeeld door inclusieprofielen tewerk te stellen.
- Governance (Bestuur): Deze pijler omvat goed bestuur, transparantie en ethisch gedrag. Het gaat over het implementeren van sterke bestuursstructuren en naleven van hoge ethische normen. Hoe transparant doe je aan bedrijfsvoering, hoe ethisch handel je en hoe strikt leef je wet- en regelgeving na.
Wat is CSRD?
CSRD staat voor ‘Corporate Sustainability Reporting Directive’. Dit is een Europese richtlijn die bedrijven verplicht te rapporteren over duurzaamheid. Het is een manier om bedrijven transparanter te laten communiceren over duurzaamheid en om meer duurzaamheidsinitiatieven te stimuleren.
Deze verplichting geldt niet voor KMO’s, tenzij ze beursgenoteerd zijn. De meeste startups en scaleups moeten hier in theorie dus nog geen rekening mee houden. Toch is het een goed idee om als groeibedrijf al rekening te houden met sustainability reporting. Zo ben je goed voorbereid als klanten, leveranciers of banken vragen naar je duurzaamheidsinspanningen. Ook kan het je aantrekkelijker maken voor potentiële klanten. Sommige grotere organisaties hebben namelijk zicht nodig op de impact van hun leveranciers om hun eigen rapporten op te maken.
Toch is het een goed idee om als groeibedrijf al rekening te houden met sustainability reporting
Om je hierbij te helpen, publiceerde de Europese Unie in december 2024 een vrijwillige standaard waar je je met je KMO op kan richten: de VSME (Voluntary Standard for SME’s). Als je deze volgt, ga je op een gelijkaardige manier je impact rapporteren als de grotere bedrijven die verplicht zijn de CSRD te volgen.
Wat is impact (en hoe kan je dit meten?)
Ieder bedrijf maakt impact op zijn eigen manier. Dat doe je met je bedrijfsactiviteiten, maar ook met de manier waarop je omgaat met je medewerkers en omgeving. Impact verwijst naar het bredere effect van je bedrijf op het milieu, de samenleving en de economie.
Als je de impact van jouw bedrijf wil meten, dan breng je beste in kaart welke topics belangrijk zijn voor jouw onderneming. Hiervoor vertrek je vanuit de bedrijfsmissie en visie en werp je een kritische blik op de volledige waardeketen. Welke risico’s zie je? Kun je opportuniteiten spotten?
Op basis van ESG, kun je deze lijst uit de VSME als vertrekpunt gebruiken:
Environmental
- GHG-reductie en klimaattransitie
- Energie en broeikasgasemissies
- Vervuiling van lucht, water en bodem
- Biodiversiteit
- Water
- Grondstofgebruik, circulaire economie en afvalbeheer
- Fysieke risico’s door klimaatverandering
- Gevaarlijk afval en/of radioactief afval
Social
- Algemene kenmerken van de werknemers, gezondheid en veiligheid, beloning, collectieve onderhandelingen en opleiding
- Mensenrechtenimpact en klachten
- Geslachtsdiversiteitsratio
Governance
- Veroordelingen en boetes voor corruptie en omkoping
- Inkomsten uit bepaalde sectoren
Als startup of scaleup kan je oplijsten welke initiatieven je vandaag al doet rond duurzaamheid en ESG. Lijn hieruit af waar je bedrijf op inzet en hoe dit overeenkomt met je waarden. Kijk ook eens naar je stakeholders. Je kan bij hen navragen hoe zij jouw bedrijf bekijken vanuit duurzaamheidsperspectief. Met deze basis kan je aan de slag om te bekijken welke indicatoren belangrijk zijn om de impact van je bedrijf te meten. Dit kan bijvoorbeeld energieverbruik zijn, of diversiteit onder medewerkers.
Het is beter om een haalbare meting op te zetten, dan een omslachtig en tijdrovend proces
Begin vooral klein: het is beter om een haalbare meting op te zetten, dan een omslachtig en tijdrovend proces. Om te verbeteren, formuleer je best concrete en relevante doelen. Zorg ervoor dat deze SMART zijn. Dat wil zeggen: Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Relevant en Tijdsgebonden.
Welke data kan je gebruiken om je impact te meten?
Omdat je op verschillende vlakken impact kan maken, is het soms onduidelijk welke data je kan gebruiken om dit meetbaar te maken.
Om even terug te komen op de ESG topics in de VSME, kan je deze zaken meten:
Environmental
- Energieverbruik: Elektriciteit, gas, waterverbruik.
- Broeikasgasemissies: CO2-uitstoot van voertuigen, productieprocessen.
- Afvalbeheer: Hoeveelheid geproduceerd afval, recyclingpercentages.
- Watergebruik: Totale waterconsumptie, waterbesparingsmaatregelen.
- Gebruik van grondstoffen: Hoeveelheid en type gebruikte materialen.
Social
- Werknemersgegevens: Aantal werknemers, geslachtsverdeling, leeftijdsverdeling.
- Gezondheid en veiligheid: Aantal ongevallen op de werkplek, veiligheidsmaatregelen.
- Opleiding en ontwikkeling: Aantal trainingsuren, opleidingsprogramma’s.
- Mensenrechten: Klachten over mensenrechtenschendingen, maatregelen ter verbetering.
Governance
- Compliance en regelgeving: Aantal boetes of sancties, naleving van wet- en regelgeving.
- Ethisch gedrag: Beleid tegen corruptie en omkoping, meldingen van ethische overtredingen.
- Transparantie: Jaarverslagen, communicatie met stakeholders.
De impact die je maakt, is voor ieder bedrijf uniek. Met deze vijf stappen kun je voor jouw bedrijf aan de slag:
- Bepaal je doelen: wat wil je met de impactmeting bereiken?
- Identificeer relevante indicatoren: welke data brengt je impact in kaart? Dit kan zowel kwantitatief (energieverbruik) als kwalitatief (klantentevredenheid) zijn.
- Verzamel gegevens: begin de nodige data bij te houden om je impact te meten. Dit kan gaan van financiële rapporten tot enquête resultaten.
- Analyseer en interpreteer de gegevens: eens je voldoende data ingezameld hebt, kun je deze vanuit het standpunt van je doelstellingen beginnen bekijken.
- Rapporteer bevindingen: deel de eerlijke conclusies uit je analyse in rapporten, dashboards of infographics.
Wat als je geen tijd hebt voor ESG-reporting?
Als ondernemer is tijd schaars. Bovenop je takenpakket ook nog eens impact beginnen meten, kan als die ene druppel te veel aanvoelen. Gelukkig zijn er manieren om dit zo tijds- en kostenefficiënt mogelijk aan te pakken.
- Gebruik software en tools: Verschillende softwareoplossingen kunnen je helpen bij het inzamelen en rapporteren van ESG-gegevens. Ze helpen je het meetproces automatiseren en optimaliseren.
- Maak ESG deel van bestaande processen: Maak ESG-initiatieven een onderdeel van je bestaande bedrijfsprocessen.
- Betrek medewerkers: Je hoeft er als founder niet alleen voor te staan. Breng collega’s op de hoogte van je ESG-doelstellingen en geef hen mee de verantwoordelijkheid om hieraan bij te dragen en resultaten te meten.
- Begin klein: Meet en rapporteer eerst de meest relevante ESG-indicatoren voor je bedrijf en bouw gaandeweg daarop verder. Aangezien er geen verplichtingen zijn, kun je je eerst focussen op wat telt voor jou.
- Leer van anderen: Intussen zijn er al heel wat best practices en cases beschikbaar van organisaties die ESG en CSRD geïmplementeerd hebben. Leer van hun aanpak en ontdek welke valkuilen je best kan vermijden.
- Schakel externe hulp in: Met de hulp van externe consultants of experts voor specifieke taken zoals datacaptatie en rapportage, ben je als founder meteen ontzorgd.
Een goede gewoonte
Hoewel je als groeibedrijf waarschijnlijk nog niet verplicht bent om aan sustainability reporting te doen, kan het nooit kwaad je impact in kaart te brengen. Je maakt een goede beurt voor je (potentiële) klanten, investeerders en werknemers en bent zo meteen op het juiste pad. Vind je de tijd niet of weet je niet goed waar te beginnen? Durf een externe partij in te schakelen om je hierin te ondersteunen.